Ở phần trước bạn đã biết cách để xác định thế nào là một ý tưởng kinh doanh tốt. Ở phần này chúng ta sẽ tìm hiểu thế nào là một ý tưởng khởi nghiệp tốt.
Một ý tưởng khởi nghiệp khác với một ý tưởng kinh doanh (small business) ở một điều căn bản đó là ý tưởng khởi nghiệp hình thành trên căn bản một môi trường chưa ổn định hoặc không chắc chắn và nó cần phải chứng minh. Còn ý tưởng kinh doanh là nhắm vào môi trường đã được chứng minh rồi.
Bạn hình dung ý tưởng khởi nghiệp là một ý tưởng từ 0 -> 1. Tức là nhắm vào một nhu cầu, một vấn đề hầu như chưa có ai giải quyết. Bước từ 0 -> 1 tức là giai đoạn phải chứng minh ý tưởng là đúng, là nhu cầu hay thị trường có tồn tại. Còn đi từ 1 -> n tức là vào giai đoạn phát triển, đó là giai đoạn cho các ý tưởng kinh doanh tốt mà chúng ta đã bàn ở chương trước.
Những con người bắt đầu từ 0 -> 1 được gọi là các nhà khởi nghiệp (startup), còn những người phát triển từ 1 -> n thường được gọi là doanh nhân, tức những người phát triển kinh doanh.
Để lấy một ví dụ cho các bạn dễ hiểu.
Nếu bạn mở một quán để bán cafe thì liệu đó là một ý tưởng kinh doanh hay khởi nghiệp? nhu cầu uống cafe đã có và được chứng minh từ vài trăm năm nay, nên bạn không cần phải chứng minh lại. Công việc của bạn là làm sao có thể bán được nhiều cafe cho khách hàng uống, tức là công việc thực hiện từ 1 -> n. Vậy bạn biết rõ nó là một ý tưởng kinh doanh rồi chứ.
Hãy khoan, thế còn Starburks thì sao? chẳng phải họ được gọi là một công ty khởi nghiệp sao? Chúng ta cùng xem lại trường hợp này.
Nếu nhìn từ nhu cầu uống cafe thì rõ ràng Starbucks không phải là người chứng minh thị trường này nên họ không phải là nhà khởi nghiệp đúng nghĩa. Nhưng nếu bạn tìm hiểu kỹ về Starbucks thì sẽ thấy thứ mà họ thực sự kinh doanh ban đầu không phải là "Cafe" mà chính xác hơn là "Văn hoá uống cafe", khởi đầu là hình thức "take away", tức là mua và cầm đi. Tại thời điểm đó không có ai biết được là thị trường có nhu cầu này không, và Starbucks chính là người đã chứng minh rằng: "có".
"Nhu cầu" của người dùng có thể tách thành một số lĩnh vực sau:
- Cái gì: tức là khách hàng có nhu cầu về cái gì? ví dụ: ăn cơm, uống nước chanh, uống cafe, ăn cari, ăn rau muống
- Cách nào: tức là khách hàng đạt được cái gì bằng cách nào? ví dụ như uống cafe theo cách nào, đi lại bằng cách nào, ăn bằng cách nào
- Khi nào: khách hàng có nhu cầu vào khi nào? ví dụ: uống cafe vào lúc nào, đi lại vào lúc nào, ...
- Ở đâu: khách hàng có nhu cầu đó ở đâu? ví dụ: uống cafe ở đâu, ăn ở đâu, ngủ ở đâu.
Dựa vào bốn nhu cầu trên để ta có thể hiểu được là giá trị 0 -> 1 được sáng tạo ở nhu cầu nào, chứ không chỉ là "cái gì".
Ví dụ như nhu cầu mặc quần áo (cái gì) đã được chứng minh từ lâu, nhưng mua online (cách nào) thì mới gần đây mới được chứng minh là có nhu cầu nên hình thức bán online ban đầu cũng có thể là một ý tưởng khởi nghiệp. Và các trang thương mại điện tử đã bùng nổ và hốt bạc.
Vậy ta đã xác định được một ý tưởng khởi nghiệp là một ý tưởng từ 0 -> 1, tức là cần chứng minh nhu cầu là có thật. Dù vậy, một ý tưởng 0 -> 1 nào là ý tưởng khởi nghiệp tốt?
Câu trả lời rất khó nhưng có một lời khuyên đó là: nếu bạn mang ý tưởng đó đi hỏi bạn bè, người thân thì tất cả mọi người đều đồng tình ngay với bạn là ý tưởng tốt thì đó không phải là ý tưởng mà bạn nên khởi nghiệp.
Vì sao? vì một ý tưởng tốt mà ai cũng thấy thì dĩ nhiên là có rất nhiều người đang và sẽ tham gia vào, khi đó cạnh tranh sẽ xảy ra và các công ty lớn với một tiềm lực tài chính và con người khổng lồ sẽ có lợi thế, một công ty khởi nghiệp thiếu thốn sẽ không thể cạnh tranh.
Một ý tưởng khởi nghiệp tốt thông thường phải là một ý tưởng mới thoạt nghe thì nó khá tồi, có như thế thì các công ty lớn họ mới không làm, thị trường ít người tham gia thực hiện và lợi thế sẽ thuộc về những ai linh hoạt và hiểu khách hàng. Đó là cơ hội cho chúng ta khởi nghiệp.
Ví dụ như Airbnb, với một ý tưởng cho người lạ vào thuê phòng còn trống trong nhà. Mới nghe thì thật điên rồ, đến tận bây giờ khi nó đã thành một unicorn thì tôi tin chắc rất nhiều người Việt Nam nghe tới ý tưởng này cũng lập tức lắc đầu.
Tuy nhiên có một thực tế là 80% ý tưởng thoạt nghe là tồi thì nó tồi thật. Vì thế bạn cần phải có kiến thức về ngành đó, để bạn có thể giải thích được tại sao người khác mới nghe lại thấy tồi, vì chỉ có bạn mới nắm giữ một "bí mật" nào đó nên bạn biết là nó khả thi, còn những người khác thì không. Và đó chính là miền đất hứa cho bạn, việc còn lại là thực hiện ý tưởng thôi.
