Đừng tin luận điệu không cần có mô hình kinh doanh cũng có thể thành công. Có thể chúng ta không biết trước được sản phẩm cuối cùng chúng ta cung cấp cho khách hàng hình thù sẽ như thế nào nhưng trước khi xuất phát chúng ta cần phải làm rõ được khách hàng của mình là ai? chúng ta giải quyết vấn đề gì cho họ? rồi từ đó mới điều chỉnh dần sản phẩm cho phù hợp.
Mô hình kinh doanh là cách thức bạn kiếm tiền
Trong kinh tế học, việc quan trọng nhất trong kinh doanh không phải là tiền, nhân tài, sản phẩm mà là mô hình kinh doanh.
Doanh nhiệp tốt cũng được, đội ngũ quản trị xuất sắc, sản phẩm hay càng tốt, nhưng bắt buộc phải có mô hình kinh doanh. Đây là cách bạn kiếm tiền từ khách hàng. Mô hình kinh doanh dựa trên bốn yếu tố chính 1. Khách hàng của bạn là ai, 2. Bạn giải quyết vấn đề gì cho họ, 3. Sản phẩm của bạn, 4. Bạn thu phí như thế nào?
Vấn đề hàng đầu khi khởi nghiệp là phải làm rõ mô hình kinh doanh của mình. Chúng ta không thể đảm bảo được sản phẩm lần đầu của chúng ta thế nào nhưng nhất định phải làm rõ khách hàng là ai và vấn đề của họ.
Mô hình kinh doanh của quán cafe là bán đồ uống để kiếm tiền, công ty chuyển phát nhanh thông qua giao hàng nhanh để kiếm tiền. Tôi đã gặp rất nhiều nhà sáng lập mô tả nửa ngày trời về sản phẩm của họ mà không làm rõ nổi mô hình kinh doanh của họ ra sao.
Khi khởi nghiệp mấu chốt nằm ở sản phẩm phải có giá trị với khách hàng. Vấn đề của khách hàng càng lớn thì họ càng sẵn sàng trả tiền cho sản phẩm lớn. Một sản phẩm mà khách hàng không chịu trả tiền thì với khách hàng không phải là vấn đề. Số lượng khách hàng càng lớn thì quy mô thị trường cũng lớn. Vì vậy tuỳ thuộc vào vấn đề mà chúng ta giải quyết cho khách hàng lớn đến đâu mà có chiến lược thu phí phù hợp.
Ví dụ như google đang cung cấp dịch vụ email miễn phí, nếu bạn định thu phí thì hẳn nhiên bạn sẽ thất bại, vì hiện tại khách hàng không có "nhu cầu" trả tiền cho một dịch vụ họ đang được dùng "miễn phí". Tức là vấn đề về viêc có tài khoản email là không tồn tại ở khách hàng.
Thế nào là một mô hình kinh doanh tốt
Thông thường có hai loại mô hình kinh doanh kiếm tiền, đó là có thể thu tiền được ngay trong những ngày đầu, khi sản phẩm ra đời có thể có thể bán ngay cho khách hàng để thu lời và tiếp tục mở rộng quy mô. Mô hình thứ hai là cần phải có thời gian tích luỹ quy mô khách hàng đến một thời điểm cân bằng giữa thu và chi, sau đó mới có thể bùng phát. Mô hình này lại có đặc điểm là giai đoạn sau sẽ phát triển rất nhanh.
Ngoài hai mô hình trên có thể còn nhiều mô hình khác, nhưng nói chung là khó có thể kiếm được một số lượng tiền khổng lồ.
Một mô hình kinh doanh tốt cần có một số đặc điểm sau
- Sản phẩm đơn giản: nhắm vào nhu cầu mạnh nhất của người dùng, giúp người dùng đạt tới trải nghiệm cực điểm
- Tiền đề đơn giản: nghiệp vụ nếu cần phải có trên 3 tiền đề mới có thể thành công thì không phải là một nghiệp vụ tốt. Một mô hình kinh doanh nếu phải có tiền đề phức tạp thì khó có thể thực thi. Ví dụ như một tiền đề với xác suất 90% thì 3 tiền đề nó chỉ còn có 70% mà thôi.
- Thuộc dạng sáng kiến một lần: mô hình kinh doanh chỉ nên dựa trên sáng kiến một lần rồi phát triển, nếu phải liên tục có các sáng kiến mới thì sẽ rất khó khăn. Ví dụ như việc đóng phim, bạn có thể có sáng kiến trong một bộ phim làm xuất sắc. Nhưng chẳng có gì đảm bảo bạn sẽ lại có sáng kiến và thành công ở bộ phim tiếp theo
- Có thể khuếch trương với giá thành thấp: mô hình kinh doanh mà phải đầu tư một khoản lớn để khuếch trương thị trường thì rủi ro sẽ rất cao
- Có ngưỡng số khách hàng có thể sinh lợi nhất định: mô hình kinh doanh cần phải xác định được ngưỡng số khách hàng mà chúng ta có được cho đến khi sinh lợi nhuận. Rất nhiều mô hình kinh doanh mà mãi mãi không thể sinh lời vì bản thân giá thành cao hơn giá bán của sản phẩm. Khi mở rộng khách hàng thì chi phí cũng đi theo.
Mô hình kinh doanh có nghiệm chứng là tốt nhất
Khoa học xã hội là môn khoa học thực tiễn, mà từ lý thuyết đến thực tiễn luôn có sự sai biệt rất lớn. Vì thế nếu mô hình kinh doanh của bạn chưa được nghiệm chứng, hãy cố gắng nghiệm chứng nhanh nhất có thể.
Có hai mô hình kinh doanh có xác xuất thành công tương đối thấp. Một là mô hình kinh doanh có tiền đề phức tạp, thường là từ 3 tiền đề trở lên. Thứ hai là mô hình kinh doanh siêu logic, tức là được suy nghĩ và dựng lên bằng các logic rất phức tạp.
Gần đây trên chương trình shark tan của Việt Nam có một câu chuyện về mô hình kinh doanh của bà bán bún. Người chủ sản xuất bún ước tính Hồ Chí Minh có hơn 10 triệu dân, mỗi người một ngày ăn nửa cân bún rồi nhân lên để ra doanh thu của công ty. Vấn đề nằm ở chỗ làm thế nào để tất cả người dân đều mua bún của bà? và họ sẽ ăn hàng ngày.
Cuối cùng, nếu mô hình kinh doanh của bạn là mới nhất trên thế giới chưa tồn tại, hãy tập trung trước mắt làm sao để nghiệm chứng mô hình sớm nhất có thể.
Tham khảo thêm: 36 lời khuyên dành cho nhà khởi nghiệp
